|
پوکی استخوان استئوپوروزیس
تعریف پوکی استخوان استئوپوروزیس:
بافت طبیعی استخوان از دو قسمت کلاژنی و مینرالی تشکیل شده است.
در بیماری استئوپوروزیس هر دو جزئ کلاژنی و مینرال به نسبت مساوی دچار ضعف شده و
کاهش می یابند. این بیماری متفاوت از استئو مالاسی می باشد که در آن عمدتا" بافت مینرالی یعنی کلسیم و فسفات
دچار اختلال می باشد.
در استئوپوروزیس بافت استخوانی شکننده و متخلخل شده ولی در استئومالاسی استخوان ها دچار نرمی می شوند.
در واقع در استئوپوروزیس نسبت بافت مینرال به بافت ارگانیک کلاژن
(the mineral-to-collagen ratio) در رنج نرمال است ولی در استئومالاسی
نسبت بافت مینرالی در مقایسه با جزئ ارگانیک کاهش پیدا می کند.
ایجاد شکستگی در استخوان نه تنها یک نشانه کاهش توده استخوانی محسوب می شود
بلکه ممکن است یک نشانه از ضعف کلی سلامتی بدن یا حتی وجود یک بیماری ارگانیک اولیه باشد.
علل پوکی استخوان:
در یائسگی به دلیل کمبود استروژن پوکی استخوان رخ می دهد و در واقع
شایع‌ترین عامل پوکی استخوان است.
سایر علل پوکی استخوان:
1) علل هورمونی:
الف)هیپرپاراتیروئیدیسم اولیه یا به عبارتی افزایش اولیه هورمون پاراتیروئید
ب) پرکاری تیروئید( هایپرتیروئیدیسم)
ج)کمبود هورمون های جنسی مثل هورمون تستوسترون یا استروژن
د) کوشینگ یا تولید بیش‌ازحد کورتیزول
علل غیر هورمونی مولد استئوپوروزیس:
الف)بیماری مزمن کلیوی و کبدی
ب) مصرف داروها مثل سایتو توکسیک ها، کورتون، هپارین وداروهای ضد تشنج
ج) مصرف سیگار
د) بیماری های مفصلی مثل آرتریت روماتوئید و لوپوس
ه) بی تحرکی کامل بدن و نداشتن ورزش
و) بیماری های سیستمیک نظیر کیستیک فیبروزیس
علائم پوکی استخوان:
در اکثر موارد پوکی استخوان هیچ علامتی ندارد.
شایع‌ترین علامت زمانی است که عارضه شکستگی در اثر پوکی استخوان رخ دهد.
شکستگی می‌تواند در هر نقطه از بدن رخ دهد.
معمولاً شکستگی لگن و مچ دست پس از افتادن از جایی رخ می‌دهد،
شایع ترین شکستگی ها شکستگی های لگن و استخوان ستون فقرات (مهره‌ها) هستند.
گاهی اوقات میکرو فراکچرها یا شکستگی های جزئی ممکن است هیچ علامتی نداشته باشد.
همچنین ممکن است قد فرد در طول زمان کوتاه‌تر شود، زیرا پوکی استخوان
می‌تواند باعث متلاشی‌شدن ستون مهره‌ها و تغییرات انحنای ستون فقرات شود.
تشخیص پوکی استخوان:
تشخیص پوکی استخوان معمولاً با اندازه‌گیری شنجش تراکم استخوان یا
دانسیتومتری استخوانی به روش DEXA (انرژی دوگانه‌ی اشعه ایکس) انجام می‌شود.
آزمایش‌های خون نیز به منظور تشخیص علل ثانویه پوکی استخوان لازم است که
توسط پزشک معالج درخواست می شود.
پیشگیری از پوکی استخوان:
۱- داشتن فعالیت بدنی مناسب، ورزش و پیاده روی
۲- مصرف کافی و مناسب روزانه شیر ولبنیات و مواد حاوی کلسیم بالا
۳- استفاده از نور آفتاب به منظور افزایش تولید ویتامین دی
۴- رژیم غذایی مناسب و حاوی مقادیر مناسب املاح و ویتامین ها
جهت ساخت کلاژن نظیر مصرف مرکبات
۵- پرهیز از مصرف داروهای مولد استئوپوروزیس
نظیر سایتوتوکسیک ها و کورتون
6. پرهیز از استرس و بی خوابی که باغث یائسگی زودرس در خانم ها
و متعاقب آن پوکی استخوان می شوند.
درمان پوکی استخوان:
اگر پوکی استخوان به دلیل وجود یک بیماری سیستمیک هورمونی یا غیر هورمونی اولیه باشد
بدیهی است که باید علت اولیه زمینه ای درمان شود.
در پوکی استخوان ناشی از یائسگی داروهای زیادی استفاده می شوند.
از جمله رایج ترین آنها بیس فسفونات ها می باشند. تجویز دارو باید با صلاحدید
پزشک معالج بوده و از مصرف خودسرانه دارو باید اجتناب کرد.
نویسنده و گردآوری: دکتر علیرضا عارف زاده
فوق تخصص غدد.
بازگشت
|