سرطان تیروئید
سرطان چيست؟
سرطان گروهي از بيماري‌هاي متعدد مرتبط باهم است. همه سرطان‌ها از سلول‌ها كه واحد اساسي موجود زنده هستند ايجاد مي‌شوند. سلول‌ها، بافت‌ها را به وجود مي‌آورند و بافت‌ها، اعضاي بدن را تشكيل مي‌دهند.
به طور طبيعي سلول‌ها رشد كرده و تقسيم مي‌شوند و به هنگام نیاز، سلول‌هاي جديد را تشكيل مي‌دهند.زماني كه سلول ها پير شده و مي‌ميرند، سلول‌هاي جديد جاي آنها را مي‌گيرند.
گاهي اوقات اين فرآيند منظم ،معكوس ميشود، سلول‌هاي جديد هنگامي كه بدن به آنها نياز ندارد ،تشكيل مي‌شوند و سلول‌هاي پير هنگامي كه بايستي از بين بروند نمي‌ميرند. اين سلول‌هاي اضافي، تودة بافتي به نام غده يا تومور راتشكيل مي‌دهند. معمولاً تورموهاي تيروئيد، ندول ناميده مي‌شوند. ندول‌هاي تيروئيد مي‌توانند خوش‌خيم يا بدخيم باشند.
ندول‌هاي خوش‌خيم، سرطاني نيستند. سلول‌هاي ندول خوش‌خيم، به ساير قسمت‌هاي بدن پخش نمي‌شوند و معمولاً آنها زندگي فرد را تهديد نمي‌كنند.
بيشتر ندول‌هاي تيروئيد از نوع خوش‌خيم هستند (بيشتر از 90%).
ندول‌هاي بدخيم سرطاني هستند، عموماً آنها بسيار خطرناك بوده و گاهي اوقات ممكن است تهديد‌كنندة زندگي باشند. سلول‌هاي سرطاني اعضاء و بافت‌هاي نزديك را مورد تهاجم قرار داده و آسيب مي‌رسانند.
هم چنين سلول‌هاي سرطاني مي‌توانند از طريق ندول بدخيم وارد جريان خون يا سيستم لنفاوي شوند و اين بيان‌كنندة چگونگي انتشار سرطان اصلي (تومور اوليه) و تشكيل تومورهاي جديد در ساير اعضاي بدن مي باشد.انتشار سرطان متاستاز ناميده ميشود.
انواع عمده سرطان تيروئيد عبارت است از :
سرطان‌هاي پاپيلري و فوليكولر تيروئيد: 90-80% همة سرطان‌هاي تيروئيد را شامل مي‌شوند. هر دو نوع، از سلول‌هاي فوليكولر تيروئيد منشا مي گيرند. اغلب سرطان‌هاي پاپيلري و فوليكولر تمايل به رشد آهسته دارند و اگر زود شناسايي شوند به احتمال زياد به طور موفقيت‌آميزي درمان مي‌شوند.
سرطان مدولاري تيروئيد : 10- 5% سرطان‌هاي تيروئيد را شامل مي‌شوند. از سلول‌هاي فوليكولر منشاء نمي‌گيرند. سرطان‌هاي مدولري تيروئيد در صورتي كه قبل از انتشار به ساير قسمت‌هاي بدن كشف شده و درمان شوند، به آساني كنترل مي‌شوند.
سرطان آناپلاستيك تيروئيد : شيوع كمتري دارد (2-1% موارد). از سلول‌هاي فوليكولي نشأت مي‌گيرد. سلول‌هاي سرطاني بسيار غيرطبيعي بوده و شناسايي آنها مشكل مي‌باشد. معمولاً كنترل اين نوع سرطان بسيار سخت مي‌باشد زيرا سلول‌هاي سرطاني تمايل به رشد و انتشار سريع دارند.
اگر سرطان تيروئيد به بيرون تيروئيد انتشار يابد (متاستاز) ،سلول هاي سرطاني اغلب در عقده‌هاي لنفاوي مجاور، اعصاب و عروق خوني يافت مي‌شوند. اگر سرطان به اين عقده‌هاي لنفاوي برسد، سلول‌هاي سرطان تيروئيد ممكن است به ساير عقده‌هاي لنفاوي و ديگر اعضاء همانند ريه و استخوان نيز پخش شده باشند.
هنگامي كه سرطان از محل اصلي خود به ساير قسمت‌هاي بدن منتشر ميشود، تومور تازه از همان نوع سلول غيرطبيعي بوده و به همان نام تومور اوليه است. براي مثال، اگر سرطان تيروئيد به ريه منتشر شود، سلول‌هاي سرطاني در ريه، سلول‌هاي سرطاني تيروئيد مي‌باشند و اين بيماري متاستاتيك تيروئيد است و سرطان ريه نمي باشد و بايستي به عنوان سرطان تيروئيد، درمان شود .
پزشكان گاهي اوقات تودة تازه را «بيماري دوردست يا متاستاتيك» مي‌نامند.
چه كساني در معرض خطر قرار دارند (عوامل خطر يا ريسك فاكتورها)
هيچ‌كس علل واقعي بروز سرطان تيروئيد را نمي‌داند. پزشكان به ندرت مي‌توانند توضيح دهند كه چرا در يك شخص اين بيماري بروز مي‌كند و در ديگري بروز نمي‌كند. با وجود اين، روشن است كه سرطان تيروئيد مسري نيست و هيچ‌كس نمي‌تواند سرطان را از شخص ديگري بگيرد.
تحقيقات نشان داده‌اند عوامل خطر خاصي، شانس بروز بيماري را در يك شخص افزايش مي‌دهند.
هر چيزي كه شانس فرد را براي بروز بيماري افزايش مي‌دهد ریسک فاکتور نامیده میشود.
ريسك فاكتورهاي زيرين با افزايش احتمال ايجاد سرطان تيروئيد مرتبط هستند:
تشعشع :افرادي كه در معرض سطوح بالاي تشعشع قرار مي‌گيرند، احتمال بيشتري براي ابتلا به سرطان تيروئيد فوليكولر و پاپيلري ،نسبت به ساير افراد دارند.
يك منبع مهم مواجهه با اشعه، درمان با اشعة ايكس است. در سال هاي قبل پزشكان از اشعة ايكس با دوز بالا، براي درمان كودكان داراي لوزه‌هاي بزرگ، جوش صورت و ساير مشكلاتي كه سر و گردن را درگير مي‌كند، استفاده مي‌كردند.
بعداً دانشمندان دريافتند تعدادي از مردم كه اين نوع درمان را دريافت كرده بودند، دچار سرطان تيروئيد شده اند.
در عكس‌برداري توسط اشعه ايكس كه به صورت روزمره براي تشخيص به كار مي‌رود (مانند عكس‌برداري‌هاي دندان و عكس‌برداري قفسة سينه) از دوز خيلي پايين اشعه ايكس استفاده ميشود. فايدة آنها هميشه بيشتر از خطرشان است. با اين حال در معرض اشعه قرار گرفتن مكرر، مي‌تواند مضر باشد. بنابراين ايدة خوبي براي افراد مي‌باشد كه با دندانپزشك و پزشك خود دربارة نياز براي عكس‌برداري به وسيلة اشعة ايكس صحبت كرده و در مورد استفاده از محاظ براي محافظت از ساير قسمت‌هاي بدن خود، پرسش كنند.
تاريخچة خانوادگي سرطان مدولري تيروئيد مي‌تواند ناشي از تغيير يا اختلال در ژني به نام RET باشد. RET تغييريافته از والدين به فرزندان منتقل مي شود. تقريباً هر فرد داراي ژن تغييريافتة RET ، مبتلا به سرطان مدولري تيروئيد ميشود. آزمايش خون مي‌تواند ژن دچار اختلال RET را شناسايي كند. اگر در يك فرد مبتلا به سرطان مدولاري تيروئيد ،ژن غيرطبيعي يافت شود پزشك براي ساير اعضاي خانواده،انجام اين آزمايش را توصيه مي‌كند. در فردي كه ژن RET تغيير يافته در او يافت شده است، پزشك آزمايشات مكرر و جراحي را براي برداشتن تيروئيد قبل از پيشرفت سرطان ،توصيه مي‌كند.
هنگامي كه سرطان مدولري تيروئيد در يك خانواده رخ داد اين حالت سرطان مدولري فاميليال تيروئيد ناميده ميشود. افراد با اين بيماري تمايل ابتلا به ساير انواع سرطان‌ها را دارند. عدة كمي از افراد با سابقة خانوادگي گواتر يا پوليپ‌هاي پيش‌سرطاني خاص در رودة بزرگ ،در معرض خطر ايجاد سرطان پاپيلري تيروئيد قرار دارند.
جنسيت :در آمريكا زنان 3-2 برابر بيشتر از مردان به سرطان تيروئيد مبتلا مي‌شوند.
سن بيشتر بيماران مبتلا به سرطان تيروئيد، بالاي 40 سال سن دارند. معمولاً افراد مبتلا به سرطان آناپلاستيك تيروئيد، بيشتر از 65 سال سن دارند.
نژاد در آمريكا افراد سفيد پوست بيشتر از آمريكا‌يي‌هاي آفريقايي‌تبار، به سرطان تيروئيد مبتلا مي شوند.
عدم وجود يد كافي در رژيم غذايي تيروئيد نيازمند يد براي ساختن هورمون تيروئيد است. امروزه يد به نمك اضافه ميشود تا افراد در برابر مشكلات تيروئيد محافظت شوند.
به نظر مي‌رسد سرطان تيروئيد در مردم كشورهايي كه يد قسمتي از رژيم غذايي نمي باشد، بيشتر ديده ميشود. اغلب افرادي كه عوامل خطر شناخته شده دارند مبتلا به سرطان تيروئيد نمي‌شوند. از طرفي، تعداد زيادي كه اين بيماري را مي‌گيرند فاكتورهاي خطر شناخته شده را ندارند.
افرادي كه فكر مي كنند در خطر ابتلا به سرطان تيروئيد هستند ،بايستي در اين مورد با پزشك خود بحث كنند. پزشك راه‌هايي را براي كاهش خطر پيشنهاد مي‌كند و مي‌تواند يك جدول مناسب كنترل منظم را طرح‌ريزي كند.
علايم و نشانه‌ها
سرطان تيروئيد زودرس منجر به بروز علايم نمي‌شود، اما همچنان كه سرطان رشد مي‌كند علايم زير ظاهر مي‌شوند :
– يك توده يا ندول در جلو گردن، نزديك سيب آدم
- خشونت صدا يا اختلال در صحبت كردن با صداي طبيعي
- غدد لنفاوي متورم به ويژه در گردن
- اشكال در بلع يا تنفس
- درد در گلو يا گردن
هم چنين اين علايم، نشانه‌هاي مطمئني براي ابتلا به سرطان تيروئيد نيستند.
وجود عفونت، گواتر خوش‌خيم يا مسايل ديگر مي‌تواند موجب بروز اين علايم شود. افراد داراي اين علايم بايد توسط پزشك هر چه سريع‌تر معاينه شوند.
فقط پزشك مي‌تواند مشكل را تشخيص داده و درمان كند.
تشخيص
اگر فردي علايمي دال بر وجود سرطان تيروئيد داشته باشد، پزشك ممكن است معاينة بدني انجام داده و در مورد تاريخچه پزشكي شخصي و خانوادگي وي پرسش نمايد.
پزشك هم چنين آزمايشات آزمايشگاهي و آزمايشات تصويربرداري براي تهيه عكس از تيروئيد و ساير نواحي درخواست مي نمايد.
معاينات و آزمايشات شامل موارد زير مي باشند :
معاينة بدني
پزشك گردن، تيروئيد، حنجره و عقده‌هاي لنفاوي گردني را (از نظر وجود ندول‌ها و بزرگي‌‌هاي غيرمعمول) لمس مي‌كند.
آزمايشات خوني
پزشك آزمايش هورمون محرك تيروئيد (TSH)را از نظر تعيين سطوح غيرطبيعي، درخواست مي‌نمايد. هورمون محرك تيروئيد به وسيلة غدة هيپوفيز در مغز ساخته ميشود و آزاد شدن هورمون تيروئيد را تحريك مي‌كند. هم چنين اين هورمون سرعت تكثير سلول‌هاي فوليكولي تيروئيد را كنترل مي‌كند.
اگر احتمال سرطان مدولري تيروئيد مطرح باشد پزشك براي تشخيص، سطوح غيرطبيعي كلسيم خون را كنترل مي‌كند. پزشك هم چنين آزمايشات خوني براي شناسايي ژن RET تغيير يافته يا سطوح بالاي كلسي‌تونين، درخواست مي‌نمايد.
اولتراسونوگرافي
دستگاه التراساند از امواج صوتي استفاده مي‌كند كه افراد نمي‌توانند آنها را بشنوند. امواج برگشتي از تيروئيد توسط كامپيوتري كه از آن ها استفاده مي‌كند.، تصويري به نام سونوگرام را به وجود مي‌آورد.
از طريق عكس، پزشك مي‌تواند بفهمد چند ندول وجود دارد و اندازه و بزرگي آنها چقدر است و اين كه آيا آنها جامد هستند يا با مايع پر شده‌اند.
اسكن راديونوكلوئيد
پزشك اسكن طبي هسته‌اي را كه از ماده راديواكتيو با مقدار كم براي نمايان شدن ندول‌هاي تيروئيد در عكس استفاده مي‌كند، درخواست مي‌نمايد.
ندول‌هايي كه مادة راديواكتيو كمتري از بافت تيروئيد احاطه كننده خود جذب مي‌كنند، ندول سرد ناميده مي‌شوند. ندول‌هاي سرد ممكن است خوش‌خيم يا بدخيم باشند.
ندول‌هاي گرم مادة راديواكتيو بيشتري از بافت تيروئيد احاطه كنندة خود جذب مي‌كنند و معمولاً خوش‌خيم هستند.
بيوپسي
برداشتن نمونه بافتي براي جستجوي وجود سلول‌هاي سرطاني، بيوپسي ناميده ميشود. بيوپسي مي‌تواند تغييرات بافتي منجر به بروز سرطان و ساير شرايط را نشان دهد. بيوپسي تنها راه مطمئن براي اطلاع از سرطاني بودن ندول، مي‌باشد.
پزشك بافت را از طريق سوزن و يا طي جراحي برمي‌دارد.
- آسپيراسيون سوزني ظريف (ريز) : براي بيشتر بيماران، پزشك نمونة بافتي از ندول تيروئيد با يك سوزن نازك برمي‌دارد. آسيب‌شناس، سلول‌ها را در زير ميكروسكوپ مشاهده كرده و از نظر وجود سرطان كنترل مي‌كند. گاهي اوقات پزشك از دستگاه التراسوند براي هدايت سوزن به داخل ندول، استفاده مي‌كند.
- بيوپسي جراحي: اگر تشخيص از طريق بيوپسي با سوزن ظريف امكان‌پذير نباشد، پزشك براي برداشتن ندول، اقدام به جراحي مي‌كند. سپس آسيب‌شناس بافت را از نظر وجود سلول‌هاي سرطاني كنترل مي‌كند.
بيماري كه نياز به بيوپسي دارد، ممكن است سؤالات زير را از پزشك خود داشته باشد :
- چه نوع بيوپسي خواهم داشت؟
- جراحي چه مدت طول خواهد كشيد؟
- آيا هوشيار خواهم بود؟
- آيا به من آسيب خواهد رسيد؟
- آيا روي گردن خود بعد از بيوپسي ،جاي زخم خواهم داشت؟
- چه موقع از نتايج با اطلاع خواهم شد؟
- چه كسي نتايج را به من توضيح خواهد داد؟
- اگر سرطان داشته باشم، چه كسي در مورد درمان با من صحبت مي‌كند؟ كي؟
تعيين مرحله بيماري
اگر تشخيص سرطان تيروئيد داده شد، پزشك لازم است از مرحله يا گسترش بيماري براي طرح‌ريزي بهترين برنامه درماني اطلاع داشته باشد.
تعيين مرحله بيماري، تلاشي با دقت فراوان، براي اطلاع از گسترش سرطان مي‌باشد و در صورت گسترش بیماری، بایستی محل های گرفتار مشخص شوند و اين كه بيماري به كدام قسمت بدن انتشار يافته است.
پزشك ممكن است از اولتراسونوگرافي، تصويربرداري با تشديد مغناطيسي (MRI) يا توموگرافي كامپيوتري (سي‌تي‌اسكن) براي اطلاع از انتشار سرطان به عقده‌هاي لنفاوي يا ساير نواحي در گردن استفاده كند.
پزشك ممكن است از اسكن طبي هسته‌اي تمام بدن نظير اسكن راديونوكلوئيد يا ساير آزمايشات تصويربرداري ،براي اطلاع از انتشار سرطان تيروئيد به نقاط دوردست بدن استفاده كند.
افراد مبتلا به سرطان تيروئيد مايل هستند تا در تصميم‌گيري درمان‌هاي پزشكي خود شركت فعال داشته باشند. آنها مي‌خواهند تا جايي كه مي‌توانند درباره بيماري خود و درمان‌هاي انتخابي ،مطالبي را بدانند.
هر چند، شوك و تنش بعد از تشخيص،می تواند فكر كردن دربارة هر چيزي را كه بيماران مي‌خواهند از پزشك بپرسند، را دچار مشكل كند.
ايجاد فهرستي از سؤالات قبل از ملاقات با پزشك كمك كننده است. براي يادآوري هر آنچه كه پزشك مي‌گويد، بيماران ممكن است يادداشت بردارند يا در مورد استفاده از ضبط صوت سؤال كنند. برخي هم چنين مي‌خواهند يكي از اعضاء خانواده يا دوستان، هنگام گفتگو با پزشك براي شركت در مباحث، يادداشت‌برداري يا فقط گوش دادن، همراه آنها باشد.
پزشك ممكن است بيمار را به پزشكان انكولوژيست ارجاع دهد كه تخصص در درمان سرطان دارند .متخصصيني كه سرطان تيروئيد را درمان مي‌كنند شامل جراحان، متخصصان غدد، انكولوژيست‌هاي طبي و انكولوژيست های راديوتراپيست مي‌باشند.
درمان عموماً در عرض چند هفته بعد از تشخيص شروع ميشود. براي بيماري كه در مورد انتخاب‌هاي درماني با پزشك صحبت مي‌كند ،زمان كافي براي اخذ نگرشي نو و كسب اطلاعات بيشتر در مورد سرطان تيروئيد، وجود خواهد داشت.
اخذ نگرشي نو
قبل از شروع درمان، بيمار ممكن است نظرات ساير متخصصين را دربارة تشخيص و طرح درماني خود جويا شود. جمع‌آوري پرونده پزشكي و ترتيب دادن برنامه ملاقات با پزشك ديگر، نسبتاً وقت‌گير است. راه‌هايي براي پيدا كردن پزشك براي كسب نظر دوم وجود دارد.
پزشك ممكن است بيمار را به يك يا چند متخصص ارجاع دهد. در مراكز سرطان چندين متخصص اغلب به عنوان يك تيم با هم كار مي‌كنند.
آمادگي براي درمان
پزشك مي‌تواند انتخاب‌هاي درماني را توصيف كرده و در مورد نتايج موردانتظار ، با هر انتخاب درماني ديگر بحث نمايد. پزشك و بيمار مي‌توانند با هم كار كنند و طرح درماني در خور نيازهاي بيمار را ارائه دهند. درمان به عوامل متعددي بستگي دارد كه شامل نوع سرطان تيروئيد، اندازة ندول، سن بيمار و انتشار یا عدم انتشار سرطان می باشد
برخي سؤالات وجود دارد كه بيمار مي‌تواند قبل از شروع درمان از پزشك بپرسد:
- چه نوع سرطان تيروئيدي دارم؟
- آيا سرطان پخش شده است؟ مرحله بيماري چيست؟
- آيا به آزمايشات بيشتري براي كنترل انتشار بيماري نياز دارم؟
- انتخاب‌هاي درماني من چيست؟ كدام را براي من توصيه مي‌كنيد؟ و چرا؟
- فوايد هر نوع درمان چيست؟
- هزينة احتمالي درمان چقدر است؟
- چقدر درمان بر فعاليت‌های طبيعي زندگي من تأثير خواهد گذاشت؟
- آيا كارآزمايي باليني (مطالعه تحقيقي) براي من مناسب است؟ آيا مي‌توانيد كمك كنيد تا يكي را انتخاب كنم؟
افراد نياز ندارند همه سؤالات را در يك زمان و به همه پاسخ‌ها هم زمان دست يابند. آنها شانس‌هاي ديگري براي پرسش از پزشك خود براي توضيح مواردي كه روشن نيست و پرسيدن براي اطلاعات بيشتر خواهند داشت.
روش‌هاي درماني
افراد مبتلا به سرطان تيروئيد، انتخاب‌هاي درماني متعددي دارند. بسته به نوع و مرحله سرطان تيروئيد، درمان جراحي، يد راديو اكتيو، درمان هورموني، راديوتراپي‌هاي خارجي يا شيمي‌درماني مورد استفاده قرار مي گيرد. بعضي از بيماران درمان تركيبي دريافت مي‌دارند.
پزشك بهترين شخصي است كه درمان هاي انتخابي را توصيف كرده و در مورد نتايج مورد انتظار بحث مي‌كند. بيمار ممكن است بخواهد با پزشك دربارة شركت در كارآزمايي باليني كه يك مطالعه تحقيقي براي روش درماني تازه است ،صحبت كند.
جراحي : شايع ترين درمان براي سرطان تيروئيد است. جراح ممكن است همه يا بخشي از تيروئيد را بردارد. نوع جراحي به نوع مرحله سرطان تيروئيد، اندازة ندول و سن بيمار بستگي داشته و متفاوت است.
- تيروئيدكتومي كامل :
جراحي براي برداشتن همه تيروئيد، تيروئيدكتومي ناميده ميشود. جراح تيروئيد را از طريق برشي در گردن برمي‌دارد. هم چنين گاهي اوقات عقده‌هاي لنفاوي مجاور هم برداشته مي‌شوند.
اگر آسيب‌شناس در عقده‌هاي لنفاوي علايم دال بر وجود سرطان پيدا كند به اين معني است كه بيماري به ساير قسمت هاي بدن نيز انتشار يافته است.
گاهي اوقات، جراح ساير بافت هاي گردني درگير توسط سرطان را برمي‌دارد. برخي بيماران كه تيروئيدكتومي كامل شده‌اند همچنين يد راديواكتيو يا راديوتراپي خارجي دريافت مي‌دارند.
- لوبكتومي :
برخي بيماران مبتلا به سرطان تيروئيد فوليكولر يا پاپيلري ممكن است با لوبكتومي درمان شوند. در لوبكتومي ،لوب حاوي ندول سرطاني برداشته ميشود.
هم چنين جراح ،ممكن است بخش باقيمانده تيروئيد يا عقده‌هاي لنفاوي مجاور را نيز بردارد. برخي بيماران كه لوبكتومي داشته‌اند ممكن است درمان توسط يد راديواكتيو يا جراحي اضافي براي برداشتن باقيمانده بافت تيروئيد را ،لازم داشته باشند. اكثر بيماراني كه قسمتي يا همه تيروئيد آنها برداشته شده است، قرص‌هاي هورمون براي جايگزيني هورمون طبيعي ،دريافت مي‌كنند.
بعد از شروع جراحي، پزشك ممكن است نياز به جراحي دوباره گردن را براي سرطان تيروئيد منتشر، توصيه نمايد. بيماراني كه اين جراحي را دارند هم چنين ممكن است درمان يد-131 (درمان راديوتراپي خارجي براي درمان سرطان تيروئيد كه پخش شده است ) را دريافت نمايند.
سؤالاتي كه شخص ممكن است قبل از انجام جراحي از پزشك خود داشته باشد :
- چه نوع عمل جراحي خواهم داشت؟
- بعد از عمل چه احساسي خواهم داشت؟
- آيا عوارض جانبي طولاني‌مدت خواهم داشت؟
- چه موقع به فعاليت‌هاي طبيعي زندگي برخواهم گشت؟
- جاي زخم شبيه چه چيزي خواهد بود؟
- شانس بهبودي كامل چقدر است؟
- آيا نياز به مصرف قرص‌هاي هورموني تيروئيد خواهم داشت؟
- چند وقت يكبار ، نياز به كنترل منظم خواهم داشت؟
- در صورت وجود درد چه كاري انجام خواهيد داد؟
- چه مدت در بيمارستان بستري خواهم بود؟
درمان يد راديواكتيو (هم چنين درمان راديويدين نيز ناميده ميشود) :
استفاده از يد راديواكتيو (يد- 131) براي از بين بردن سلول‌هاي سرطاني تيروئيد در هر جايي از بدن، مي‌باشد. درمان معمولاً با دوز كم و به صورت خوراكي داده ميشود (كپسول يا مايع) تا مشكلي براي افرادي كه حساسيت به يد دارند، ايجاد نشود. روده يد 131 را جذب كرده و يد وارد گردش خون شده و در سلول‌هاي تيروئيد تجمع مي‌يابد. سلول‌هاي سرطاني تيروئيد باقيمانده در گردن و آن هايي كه به ساير قسمت‌هاي بدن انتشار يافته‌اند ،بعد از جذب يد-131 نابود مي‌شوند.
اگر دوز يد-131 به اندازة كافي پايين باشد، بيمار مي‌تواند يد-131 را سرپايي دريافت كند. اگر دوز دريافتي بالا باشد پزشك ممكن است براي محافظت سايرين از مواجهه با اشعه، بيمار را در بيمارستان در طي دوره درمان، ايزوله كند.(بيمار ممنوع الملاقات باشد).
بيشتر تشعشع‌ها در چند روز اول دفع مي‌شوند و طي 3 هفته تنها اثري از يد راديواكتيو در بدن باقي مي‌ماند. بيماران مبتلا به سرطان مدولري تيروئيد يا سرطان آناپلاستيك تيروئيد، يد-131 براي درمان دريافت نمي‌كنند. اين نوع از سرطان تيروئيد ندرتاً به درمان با يد- 131 پاسخ مي‌دهند.
درمان هورموني
معمولا ، درمان هورمونی قسمتي از طرح درماني براي سرطان فوليكولر و پاپيلري بعد از جراحی است. هنگامي كه بيمار قرص هورمون تيروئيد را دريافت مي‌كند، رشد هر نوع سلول سرطاني باقيمانده تيروئيد كاهش يافته و شانس عود بيماري كمتر مي‌گردد.
بعد از جراحي يا درمان با يد-131 بافت تيروئيد برداشته شده يا نابود ميشود افراد مبتلا به سرطان تيروئيد ممكن است نياز به خوردن قرص‌هاي هورمون تيروئيد براي جايگزيني با هورمون تيروئيد طبيعي داشته باشند.
افراد ممكن است اين سؤالات را دربارة درمان با يد راديواكتيو (يد- 131) يا درمان هورموني از پزشك داشته باشند :
- چرا نياز به اين نوع درمان دارم؟
- اين درمان چگونه عمل مي‌كند؟
- براي دريافت اين درمان، آيا نياز به بستري بيمارستاني دارم؟
- آيا درمان عوارض جانبي خواهد داشت؟
- اين درمان چقدر طول خواهد كشيد؟
- چه مدت نياز به كنترل منظم خواهم داشت؟
درمان رادياسيون خارجي (راديوتراپي نيز ناميده ميشود):
استفاده از اشعه با انرژي بالا براي نابود كردن سلول‌هاي سرطاني مي‌باشد. يك دستگاه بزرگ اشعه‌‌ها را به گردن يا قسمتي از بدن كه سرطان پخش شده است، هدايت مي‌كند.
راديوتراپي، درمان موضعي است و سلول‌هاي سرطاني را تنها در موضع درمان شده، تحت تاثير قرار مي‌دهد. راديوتراپي بطور عمده در افراد مبتلا به سرطان تيروئيد پيشرفته استفاده ميشود كه به درمان يد راديواكتيو پاسخ نمي‌دهند. براي درمان راديوتراپي بيمار به بيمارستان يا كلينيك مراجعه مي كند (معمولاً 5 روز در هفته براي چندين هفته). اين درمان براي برطرف كردن درد و ساير مشكلات استفاده ميشود.
سؤالاتي كه ممكن است شخص قبل از انجام راديوتراپي ،از پزشك خود داشته باشد :
- چرا به اين نوع درمان نياز دارم؟
- چه موقع درمان شروع خواهد شد؟
- چه موقع درمان خاتمه مي‌يابد؟
- چه احساسي طي درمان خواهم داشت؟
- عوارض جانبي درمان چه مي‌باشد؟
- چه اقداماتي براي مراقبت از خود، طي درمان مي‌توانم انجام دهم؟
- آيا قادر به ادامة فعاليت طبيعي، طي درمان خواهم بود؟
- تا چه مدت نياز به كنترل منظم خواهم داشت؟
شيمي‌درماني
شيمي‌درماني به عنوان درمان سيستميك شناخته ميشود زيرا دارو وارد گردش خون شده و در تمام بدن پخش ميشود. شيمي‌درماني، استفاده از داروها براي نابود كردن سلول‌هاي سرطاني است كه براي درمان سرطان تيروئيد استفاده ميشود.
در برخي بيماران شيمي‌درماني ممكن است با راديوتراپي تركيب شود.
بيماران ممكن است اين سؤالات را دربارة شيمي‌درماني با پزشك خود مطرح نمايند:
- چرا به اين درمان نياز دارم؟
- شيمي‌درماني چگونه عمل مي‌كند؟
- آيا عوارض جانبي خواهد داشت؟ چگونه با اين عوارض مقابله كنم؟
- چه مدت تحت درمان خواهم بود؟
- تا چه مدت نياز به كنترل منظم خواهم داشت؟
عوارض جانبي درمان
از آنجايي كه درمان سرطان به سلول‌ها و بافت‌هاي سالم آسيب مي‌رساند ،گاهي اوقات عوارض جانبي ناخواسته رخ مي‌دهد. اين عوارض جانبي به عوامل متعددي بستگي دارد كه شامل نوع و وسعت درمان مي‌باشد. عوارض جانبي درمان براي هر بيمار مشابه نبوده و حتي ممكن است از يك دورة درماني تا دورة بعدي متفاوت باشند.
قبل از شروع درمان تيم مراقب سلامتي، عوارض جانبي ممكن را توضيح داده و راه‌هايي را براي كمك به بيماران براي مراقبت و درمان عوارض جانبي، پيشنهاد مي‌كند.
جراحي
بيماران اغلب براي چند روز اول بعد از جراحي ناراحت هستند. با وجود اين، دارو معمولاً مي‌تواند درد آن ها را كنترل كند. بيماران بايستي در بيان تسكين درد خود به پزشك يا پرستار، راحت باشند.
همچنين احساس خستگي و ضعف در بيماران شايع است. مدت زمان بهبودي در هر بيمار متغير است. بعد از جراحي برداشتن تيروئيد و اعضاء و بافت‌هاي مجاور آن نظير غدد پاراتيروئيد، بيمار نياز به دريافت دارو (هورمون تيروئيد) يا ويتامين و مكمل‌هاي معدني (ويتامين D و كلسيم) جهت جايگزيني عملكرد از دست رفته اين اعضاء دارد. در تعداد كمي از موارد ،اعصاب و عضلات خاصي ممكن است آسيب ديده يا طي جراحي برداشته شوند. اگر اين اتفاق رخ دهد، بيمار ممكن است مشكل صوتي داشته و يا يك شانه نسبت به شانه ديگر پائين تر باشد.
درمان يد راديواكتيو ( يد- 131)
برخي از بيماران در روز اول درمان با يد- 131، تهوع و استفراغ دارند. بعد از جراحي ،بافت تيروئيد باقي مانده در گردن ممكن است متورم شده يا دردناك شود. اگر سرطان تيروئيد به ساير قسمت هاي بدن پخش شده باشد، يد-131 تجمع يافته، ممكن است باعث درد و تورم شود.
هم چنين، بيماران ممكن است خشكي دهان يا از دست دادن حس چشايي يا بويايي را براي مدت كوتاهي بعد از درمان با يد- 131 داشته باشند.
در طي درمان، بيماران تشويق به آشاميدن مقدار زياد آب و ديگر معايعات مي‌شوند، چون دريافت مايعات زياد به دفع سريع‌تر يد- 131 از بدن كمك مي‌كند و تماس مثانه با يد-131 كاهش مي‌يابد. چون درمان يد راديواكتيو ،سلول‌هاي سازنده هورمون تيروئيد را نابود مي‌كند لذا بيماران براي جايگزيني هورمون طبيعي ، نيازمند مصرف قرص‌هاي هورمون تيروئيد مي باشند.
يك عارضه جانبي در مرداني كه دوز بالاي يد- 131 را دريافت مي‌دارند، از دست دادن باروري است. در زنان، يد-131 باعث ناباروري نمي‌شود ولي برخي پزشكان پيشنهاد مي‌كنند تا يك سال بعد از دريافت درمان يد- ،131 ، زنان از حاملگي اجتناب نمايند. محققين گزارش كرده‌اند تعداد كمي از بيماران ،سال ها بعد از درمان با دوز بالاي يد-131، دچار لوسمي (سرطان خون) شده‌اند.
درمان هورموني
قرص‌هاي هورموني تيروئيد ندرتاً باعث بروز عوارض جانبي مي‌شوند. با وجود اين تعداد كمي از بيماران دچار بثورات شده يا مقداري از موهاي خود را طي ماه‌هاي اول درمان ،از دست مي‌دهند.
پزشك در طول ملاقات هاي پي گيري ، بايد به دقت سطح خوني هورمون تيروئيد را پايش كند. زیادی هورمون تيروئيد ممكن است باعث كاهش وزن، احساس گرمي و تعريق در بيماران شود. هم چنين ممكن است باعث درد قفسة سينه، كرامپ (پيچش شكمي) و اسهال شود. (اين حالت را هيپرتيروئيديسم مي‌نامند.)
اگر سطح هورمون تيروئيد خيلي پايين باشد بيمار دچار افزايش وزن، احساس سرما و پوست و موي خشك خواهد شد. (اين حالت را هيپوتيروئيديسم مي‌نامند.)
راديوتراپي
اين درمان ممكن است منجر به خستگي زياد بيمار در طول درمان شود. استراحت مهم است اما پزشكان توصيه مي‌كنند بيماران تا حد ممكن فعال باقي بمانند. هنگام دريافت راديوتراپي معمولاً پوست ناحيه تحت درمان سرخ، خشك و دردناك ميشود. وقتي گردن بيمار تحت راديوتراپي مي‌باشد بيمار ممكن است احساس خشونت صدا نموده و يا دشواري بلع داشته باشد.
ساير عوارض جانبي بستگي به ناحية تحت درمان دارد. اگر شيمي‌درماني در همان موقع داده شود، عوارض جانبي بدتر خواهد شد. پزشك مي‌تواند راه‌هايي را براي آسان تر كردن تحمل اين مشكلات پيشنهاد كند.
شيمي‌درماني
عوارض جانبي شيمي‌درماني بستگي به داروهاي خاص مصرف شده دارد. عمده‌ترين عوارض جانبي شامل تهوع، استفراغ، زخم دهان، از دست دادن اشتها و از دست دادن موها مي باشد. برخي عوارض جانبي با داروها برطرف مي‌شوند.
مراقبت هاي پي گيري
مراقبت هاي پي گيري بعد از درمان سرطان تيروئيد ،بخش مهمي از طرح درماني بيماران مي باشد. با كنترل منظم دوره‌اي، تغييرات در سلامتي مورد توجه قرار گرفته و با حداكثر سرعت ممكن، مشكلات بیمار پيدا و درمان مي‌شوند. كنترل دوره‌اي منظم شامل معاينة بدني دقيق، عكس‌برداري با اشعة ايكس و ساير آزمايشات تصويربرداري نظير اسكن طب هسته‌اي و آزمايشات آزمايشگاهي (نظير آزمايش خون براي تعيين سطح كلسي‌تونين) مي‌باشد. پزشك مي‌تواند برنامه هاي پي گيري را ،براي تعيين اينكه بيمار چند مرتبه يكبار پزشك را ملاقات كند و چه آزمايش‌هايي لازم است ،براي بيمار توضيح دهد.
